آهن كافی برای حفظ سلامت، رشد مطلوب و فراهم ساختن زمينه مناسب برای يادگيری در دوران تحصيلی ضروری است.

آهن كافی برای حفظ سلامت، رشد مطلوب و فراهم ساختن زمينه مناسب برای يادگيری در دوران تحصيلی ضروری است. دانش آموزانی كه دچار کم خونی فقرآهن هستند، هميشه احساس خستگی و ضعف ميكنند. اين دانش آموزان اغلب از ورزش و فعاليت های بدنی دوری ميكنند و يا در هنگام ورزش خيلی زود خسته ميشوند. در اين افراد تغييرات رفتاری به صورت بی حوصلگی و بی تفاوتی مشاهده ميشود. کم خونی فقرآهن به علت تأثير بر قدرت يادگيری و كاهش آن، افت تحصيلی دانش آموزان را باعث ميشود.

پيشگيری و کنترل کم خونی فقرآهن

۱) آموزش تغذيه و ايجاد تنوع غذايی

آهن در منابع غذايی حيوانی و گياهی وجود دارد. جذب آهن از منابع غذايی حيوانی تنها اندكی تحت تأثير غذا و ترشحات دستگاه گوارش قرار ميگيرد و ممكن است به ميزان ۲۰ تا ۳۰ درصد آهن جذب شود، در حالی كه جذب آهن از منابع غذايی گياهی تحت تأثير مواد غذايی است و جذب آن حداكثر حدود ۵ تا ۸ درصد است. در صورتيكه منابع غذايی آهن همراه با منابع غذايی حاوی ويتامين C مصرف شود جذب آنها ۲ تا ۳ برابر بيشتر ميشود.

منابع غذايی آهن:

  • بهترين منبع غذايی آهن جگر و پس از آن گوشت قرمز (گاو و گوسفند)، مرغ و ماكيان و ماهی است.
  • حبوبات، انواع مغز دانه ها (پسته، بادام، گردو، فندق و…) از منابع خوب آهن هستند.
  • سبزيجات برگ سبز تيره مثل جعفری، برگهای تيره كاهو، برگ چغندر نيز از منابع خوب آهن هستند. جذب آهن موجود در اسفناج به دليل وجود اگزالات در آن، كم است.
  • انواع خشكبار مثل برگه هلو، آلو و زرد آلو، توت خشك، انجير خشك، خرما، كشمش، ميوه‌های خشک.
  • نان‌های غنی شده با آهن. در كشور ما انواع نان‌های تافتون، بربری و لواش با آهن و اسيد فوليک غنی ميشوند.
  • زرده تخم مرغ حاوی مقداری آهن است اما آهن موجود در زرده تخم مرغ نيز از قابليت جذب كمی برخوردار است.

۲) آهن ياری

بر اساس دستورالعمل وزارت بهداشت، با توجه به شيوع بالای کم‌ خونی فقرآهن در دختران سنين بلوغ و برای پيشگيری و کنترل آن در اين سنين لازم است کليه دختران دبيرستانی در هر سال تحصيلی به مدت ۱۶ هفته (۴ ماه)، هر هفته يک عدد قرص آهن (فروس سولفات يا فروس فومارات يا فرفوليک) به صورت منظم مصرف کنند.

تحقيقات انجام شده در كشور ما نشان داده است كه با مصرف 30 عدد قرص آهن در مدت 4 ماه از هر سال تحصيلی شيوع وشدت كم خونی فقرآهن و عوارض ناشی از آن از جمله افت تحصيلي و كاهش قدرت يادگيري به ميزان قابل ملاحظهاي كاهش ميابد. نكته مهم اين است كه مصرف قرص‌های آهن گفته شده (اين تعداد و اين دوز از قرص آهن) تنها برای پيشگيری از كم‌ خونی فقر آهن است نه درمان آن و در صورت ابتلا به كم ‌خونی فق رآهن مراجعه به پزشک ضروری است.

پسران درسنين بلوغ (۱۵- ۱۹ سال) هم مانند دختران، در معرض خطر کمبود آهن و کمخونی ناشی از آن قرار دارند. به والدين توصيه کنيد برای پيشگيری و کنترل کم‌ خونی فقرآهن در اين گروه، آنها را تشويق کنند که به طور هفتگی يک عدد قرص آهن به مدت ۱۶ هفته در سال (۴ ماه) و در طی سال‌های بلوغ مصرف کنند.

۳) کنترل بيماری‌های عفونی و انگلی

ابتلا به بيماريی‌های عفونی موجب كاهش اشتها شده و در نتيجه دريافت مواد مغذی از جمله آهن كاهش ميابد. از سوی ديگر، بيماری‌های عفونی در جذب و استفاده بدن از مواد مغذی اختلال ايجاد ميكند و درمان به موقع و مناسب ميتواند دوره عفونت و شدت آن را كاهش دهد. رعايت اصول بهداشت فردي از جمله شستن كامل دست‌ها با آب و صابون قبل از تهيه و مصرف غذا و پس از اجابت مزاج، همچنين شستن و ضدعفونی سبزی‌ها قبل از مصرف به منظور جلوگيری از ابتلا به آلودگی‌های انگلی، از ديگر اقداماتی است كه در آموزش دانش‌آموزان بايد مورد تأكيد قرار گيرد.

4) غنی سازی مواد غذايی

نان يكی از مواد غذايی است كه كشورها از ساليان پيش اقدام به غنی سازی آن با آهن و ساير املاح و ويتامين‌ها نموده اند. برخی از كشورها مواد غذايی ديگری مانند بيسكويت، كيک، كلوچه و ساير مواد غذايی مصرفی دانش‌آموزان را نيز با آهن و مواد مغذی ديگر غنی كرده‌اند و در برنامه تغذيه مدارس از آن استفاده می‌كنند. در كشور ما غنی سازی آرد با آهن و اسيد فوليک از سال ۱۳۸۷به صورت ملی در كل كشور آغاز شده است و كليه نان‌های تافتون، لواش و بربری با آهن و اسيد فوليک غنی ميشوند

جهت مشاوره و دریافت برنامه غذایی کلیک فرمایید.