شیرخواران از یک سالگی به بعد، علاوه بر غذاهایی که خوردنشان را در سال اول زندگی یاد گرفته‌اند، باید از غذای سفره خانواده نیز استفاده کنند. این کودکان رشد سریع دارند و مقاومت کافی در مقابل بسیاری از بیماری‌ها را هم ندارند و دندان‌هایشان نیز کامل نشده است.
بنابراین باید در غذا دادن به آن‌ها، دو شرط اساسی زیر را رعایت کرد:
– غذاهایشان کم حجم، پر انرژی و زود هضم باشند.
– به دفعات زیاد در اختیار آنان قرار داده شود.
علاوه بر این، میزان رشد و فعالیت کودکان در سنین یک تا دو سالگی با کودکان سه ساله و بیشتر با هم فرق دارد و باید هنگام تغذیه آنان، این موضوع را نیز در نظر گرفت.
تغذیه کودک یک تا دو سال
کودکان در این سن رشد سریع و فعالیت زیاد دارند و در نتیجه به غذای بیشتری نیاز دارند. ولی از سوی دیگر حجم معدشان کم و دندان‌هایشان نیز کامل نیست، لذا لازم است در تغذیه او به نکات زیر توجه کنید:
– علاوه بر استفاده از شیر مادر، ۵ تا ۶ بار در شبانه روز به او غذا بدهید.
– غلاتی که کودک قدرت جویدن آن‌ها را دارد مانند برنج به صورت کته‌های مختلف مخلوط با سبزی‌ها، حبوبات و گوشت‌های نرم به او بدهید.
– اگر کودک مبتلا به یبوست است در تهیه سوپ او، علاوه بر سبزی‌ها ( سیب‌زمینی، هویج، کدو، فلفل سبز، سبزی‌های برگی و …) از برگه هلو، زردآلو و آلو به مقدار کم استفاده کنید.
– غذای کودک را تمیز و کاملا پخته تهیه کنید.
– باقیمانده غذا را در یخچال و یا فریزر نگهداری کنید.
– به کودک کمک کنید خودش غذا بخورد و اطمینان حاصل کنید که فقط آب خورش و آب گوشت را نخورد.
– قبل از این که فلفل، ادویه و یا چاشنی‌های تند را به غذای خانواده اضافه کنید، غذای او را بردارید.
– به غذای کودک کمی روغن مایع یا کره اضافه کنید تا مقوی‌تر شود.
– وقتی می‌خواهید گوشت، مرغ یا ماهی به کودک بدهید، آن‌را تکه تکه کرده و استخوان‌ها و تیغ‌های آن را بگیرید.
– مایعات را همیشه با قاشق یا فنجان به او بدهید.
نحوه از شیر گرفتن کودک
اصولا بهتر است کودک را به تدریج از شیر بگیرید، بدین ترتیب ابتدا شیردهی در صبح را قطع کنید و پس از یک یا دو هفته شیردهی در طول بعدازظهر و سرانجام در هنگام شب قطع کنید و زمانی که کودک تمایل به شیر خوردن دارد او را به زور از خود دور نکنید زیرا ممکن است کودک عصبی و ناراحت شود.
تغذیه کودک ۳ تا ۵ سال
بعد از دو سالگی با آهسته شدن رشد، اشتهای کودک هم ماهش می‌یابد. بنابراین با توجه به روند رشد کودک تقاضا برای دریافت غذا نیز تغییر می‌کند. هرچند میزان دریافت انرژی از یک غذا تا غذای دیگر متفاوت است اما کل غذای دریافتی روزانه کودک ثابت است. کودک در یک سالگی به ۱۰۰۰ کیلوکالری و در ۳ سالگی به ۱۳۰۰ کیلوکالری انرژی نیاز دارد البته نیاز به انرژی کودکان بر‌اساس میزان فعالیت فیزیکی آن‌ها متفاوت است.
برنامه غذایی کودک
در برنامه غذایی کودک باید از ۵ گروه غذایی اصلی یعنی گروه نان و غلات، میوه‌ها، سبزی‌ها، شیر و لبنیات و گروه گوشت و جایگزین‌های آن استفاده شود.
انرژی:
کودک برای رشد، بازی و سایر فعالیت‌های فیزیکی، مقابله در برابر بیماری‌های عفونی نیاز به انرژی دارد که با مصرف مواد قندی، نشاسته‌ای ( نام، برنج و…) و چربی‌ها (کره و روغن) می‌توان آن را تامین نمود. کودکانی که عادت به بازی و فعالیت زیاد دارند، نیازشان به انرژی بیش از کودکانی است که تحرک کمتری دارند. همچنین کودک پس از بیناری برای جبران وزن از دست رفته نیاز به انرژی بیشتری دارد.
پروتئین:
کودک در حال رشد است و برای ساخت و نگهداری ماهیچه، استخوان و سایر بافت‌های بدن و مقاومت در برابر عوامل بیماری‌زا نیاز به پروتئین دارد که می‌تواند با مصرف منابع پروتئین حیوانی مانند گوشت قرمز و سفید، شیر، ماست، پنیر و تخم‌مرغ و یا پروتئین‌های گیاهی مانند حبوبات و غلات نیاز خود را برآورده نماید (مانند عدسی و نان و شیربرنج)
ویتامین‌ها و املاح:
کودک در این سنین جهت حفظ سلامتی و افزایش مقاومت در برابر عفونت‌ها نیاز به ویتامین‌ها و املاح مختلف دارد و با مصرف روزانه منابع غذایی حاوی آن‌ها می‌تواند نیازهای خود را تامین کند مانند ویتامین A ( که در مواد غذایی مانند کره، جگر، میوه‌هایی مثل زردآلو، طالبی، هلو، سبزی‌های سبز و زرد مانند هویج، کدو حلوایی، اسفناج و جعفری وجود دارد)، ویتامین C (از مهم‌ترین منابع ویتامین C می‌توان به مواد غذایی نظیر مرکبات، گوجه فرنگی، جعفری و کلم اشاره نمود). کلسیم و فسفر در غذاهایی مانند شیر، ماست، پنیر و بستنی وجود دارد. ویتامین D از طریق قرار دادن دست و پا و صورت کودک به‌طور روزانه ۱۰ دقیقه در برابر نور مستقیم خورشید تامین می‌شود و از منابع غذایی خوب آهن می‌توان انواع گوشت قرمز و سفید، انواع حبوبات مانند لوبیا، عدس و سبزی‌ها مانند اسفناج و جعفری نام برد.