تغذیه سالمندان به چه دلیل اهمیت دارد؟ تغذیه سالم و رعایت تعادل در رژیم غذایی باعث میشود بدن مواد غذایی مورد نیازش را تأمین کند. تغذیه سالم علاوه بر این که انرژی مورد نیاز بدن را تأمین می‌کند، باعث کنترل وزن نیز میشود که این امر در کنترل و پیشگیری از بسیاری بیماری‌ها از جمله فشار خون بالا، چربی بالا، دیابت، پوکی استخوان، بیماری‌های قلبی و … اهمیت زیادی دارد.
نکاتی در رابطه با تغذیه سالمندان در ادامه بیان شده است:
- در تغذیه سالمندان مصرف روزانه 1-0 ليوان مايعات ترجيحا“ آب براي پيشگيری از يبوست وكم آبی بدن توصيه میشود، زیرا افراد مسن عليرغم نياز واقعی به مايعات كمتر احساس تشنگی می‌كنند و به همين دليل بيشتر مستعد كم آبی بدن و يبوست هستند.
- با افزايش سن نياز به انرژی كاهش می‌يابد به همين علت نياز متابوليسمی بدن به انرژی كمتر از سايرگروه هاي سنی است. افراد مسن فعاليت بدنی كمتری دارند و در نتيجه نيازمند غذای كمتری براي ثابت نگهداشتن وزن‌شان هستند. برای محدود كردن دريافت انرژی، توصيه میشود غذاهای كم حجم و غنی از مواد مغذی را بيشتر مصرف كنند و مصرف مواد شيرين و چربی‌ها را نيز كاهش دهند.
- از آنجاكه در سالمندان نياز به انرژی كاهش می‌يابد، پروتئين مورد نياز بدن بايد از منابع با كيفيت بالا (از لحاظ پروتئين) مانند گوشت‌های كم چربی، مرغ، ماهی، سفيده تخم مرغ، فرآورده های لبنی بدون چربی يا كم چربی تامين شود. غلات و حبوبات نيز از منابع گياهی پروتئين هستند كه اگر با هم مصرف شوند تمامی اسيدهای‌امينه ضروری مورد نياز بدن را تامين می‌كنند. پروتئين حدود ۱۵% كل انرژی روزانه را تشكيل می‌دهد. توصيه میشود حدود نيمی از پروتئين مصرفی از نوع حيوانی و مصرف گوشت در سنين سالمندی بايد متعادل (حدود سه نوبت در هفته) باشد.
- مصرف چربی‌ها بايد در رژيم غذايی سالمندان محدود شود. دريافت چربی نبايد بيش از ۳۰% كل انرژی دريافتی در روز باشد، خصوصا”سهم چربی اشباع (شامل چربی پنهان در گو شت ، انواع روغن جامد و كره) كه بايد تا حداكثر %۱۰ انرژی دريافتی روزانه كنترل شود. با افزايش سن مقدار توده چربی بدن سالمندان افزايش می‌يابد و در نتيجه احتمال چاقی و خطر ابتلا به بيماريهايی نظير افزايش فشارخون ، ديابت و بيماری‌های قلبی و عروقی افزايش مييابد. كنترل شديد چربی خون برای سنين ۵۰ تا ۷۰ سال مفيد است. بطور كلي بايد ميزان كلسترول مصرفی كمتر از ۳۰۰ ميلی گرم در روز باشد.
- جذب کلسيم و ويتامين D بدن با افزايش سن كاهش می‌يابد بنابراين با افزايش سن نياز بدن به مصرف منابع غنی كلسيم (مانند شير و لبنيات) و ويتامين D افزايش می‌يابد. از طرف ديگر ميزان توليد ويتامين D در پوست از طريق نور آفتاب كاهش می‌يابد. مصرف جگر و روغن كبد ماهی برای تأمین ويتامين D را توصيه میشود. بر اين اساس توصيه میشود زنان بالای ۵۰ سال و همچنين همه بالغين بالای ۶۰ سال ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ ميلی گرم در روز كلسيم (مجموعا” از طريق مصرف مواد غذايي غني از كلسيم و مكمل دارويی) دريافت كنند.
- با افزايش سن توانايی جذب ويتامين B12 بدن كاهش می‌يابد. مصرف مقدار مناسبی از گوشت قرمز، ماهی، شير و تخم مرغ (طبق واحد هاي معرفی شده) به عنوان منابع ويتامين B12 را با در نظر گرفتن ملاحظات سلامتی فرد و بيماری‌های زمينه‌ای احتمالی كنترل و مورد تاكيد قرار میگیرد.
- كمبود ويتامين B6 به علل مختلف در سالمندان شايع است زيرا با بالا رفتن سن متابوليسم اين ويتامين افزايش و جذب آن كاهش می‌يابد. از طرف ديگر در سالمندان به علت مصرف ناكافی گوشت دريافت اين ويتامين كاهش می‌يابد. توصيه میشود بطور منظم منابع غنی اين ويتامين از جمله انواع گوشت، جگر، شير، تخم مرغ، حبوبات و غلات كامل (پوست نگرفته) مصرف شود.
- كم خوني فقرآهن در سالمندان نسبت به افراد ديگر شيوع كمتري دارد اما در افرادی كه غذاهای كم انرژی مصرف می‌كنند و يا مشكوک به سوء تغذيه هستند شايع است. نياز مردان و زنان سالمند به آهن يكسان است و ميزان توصيه شده روزانه به طور متوسط ۷ ميلي گرم است. زرده تخم مرغ، گوشت، ماهي، جگر، حبوبات و سبزی‌های برگ سبز تيره مانند جعفری، برگ چغندر، گشنيز و بخش‌های تيره برگ از منابع آهن مي باشند.
- مصرف روی در سالمندان پايين است. بعلاوه ممكن است افراد مسن جذب روی كمتری نسبت به افراد جوان‌تر داشته باشند. برخی از عوامل شامل داروهايی كه مصرف آنها در ميانسالان شايع است مانند مكمل‌های آهن و كلسيم می‌توانند جذب روی را مختل كرده و يا ترشح آن را در ادرار افزايش دهند و اين مسئله منجر به كمبود روی در بدن شود. به همين دليل برای اين افراد معمولا“ مكمل روی تجويز میشود. جگر، گوشت، شير، حبوبات و گندم از منابع غنی روی میباشند. برخی از علائم كمبود روی شبيه علائمی است كه بطور طبيعی همزمان با سالمندی بروز می‌كند مانند كاهش حس چشايی و انواع درماتيت‌ها. اگر اين علائم با كمبود روی همراه باشند علت اصلي علائم فوق ناشناخته باقی می‌ماند.
- منيزيم يكی از املاح موثر در استحكام و مقدار توده عضلانی بدن است و به خصوص در تغذیه سالمندان جایگاه ویژه‌ای دارد. كمبود اين عنصر نيز يكی از مشكلات تغذيه‌ای در سنين سالمندی می‌باشد و در سالمندان مبتلا به سوء تغذيه و سندرم های سوء‌جذب نيز بيشتر مشاهده میشود. منابع غذايی غنی از منيزيم عبارتند از: آجيل، لوبيا سويا، دانه كامل ذرت، ادويه ها، اسفناج، نخود سبز، جگر و گوشت گاو.